W obszarze prac badawczo-rozwojowych przedsiębiorcy mogą liczyć na pomoc unijną, a także na możliwość skorzystania z nowej ulgi podatkowej w ramach polskiego systemu podatkowego.

 

Jakie formy pomocy?

Przedsiębiorcy prowadzący działalność B+R mają do wyboru różne formy wsparcia. Jedną z nich jest możliwość odliczenia od podstawy opodatkowania części kosztów ponoszonych w związku z działalnością B+R. Wynika to z ustawy z dnia 25 września 2015 r. o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem innowacyjności[1]. Ten akt prawny wprowadził zmiany dotyczące prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej do ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych[2] oraz do ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych[3].

 

Środki finansowe mogą pozyskać również m.in. z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój 2014‒2020, w ramach którego można finansować badania, rozwój oraz innowacje. Na działalność badawczo-rozwojową można także pozyskać fundusze z Programu Operacyjnego Polska Wschodnia oraz z programów regionalnych poszczególnych województw. Formy wsparcia mają za zadanie zachęcać przedsiębiorców do podejmowania działalności badawczo-rozwojowej.

 

Ulga podatkowa pod pewnymi warunkami

Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych, którzy prowadzą działalność gospodarczą, mogą odliczyć od podstawy opodatkowania koszty uzyskania przychodów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową, zwane kosztami kwalifikowanymi.

 

Jest to możliwe po spełnieniu takich warunków, jak to, że:

1) koszty działalności badawczo-rozwojowej zostały wyodrębnione w ewidencji księgowej;

2) nie była prowadzona działalność przez podatnika w roku podatkowym na terenie specjalnej strefy ekonomicznej (SSE) na podstawie zezwolenia;

3) odliczenia dokonano za rok podatkowy, w którym poniesiono koszty kwalifikowane;

4) wydatki poniesiono na działalność badawczo-rozwojową.

 

Ad 1) Podatnicy prowadzący działalność badawczo-rozwojową, którzy zamierzają skorzystać z odliczenia, o którym mowa, mają obowiązek wyodrębnić koszty działalności badawczo-rozwojowej w prowadzonej księdze albo w prowadzonych księgach rachunkowych.

 

Ad 2) Jeżeli w roku podatkowym podatnik prowadził działalność na terenie specjalnej strefy ekonomicznej na podstawie zezwolenia, wówczas nie ma on prawa do odliczenia kosztów.

 

Ad 3) Jeśli podatnik poniósł za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu podatnika jest niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, odliczenia dokonuje w zeznaniach za kolejno następujące po sobie trzy lata podatkowe bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo do skorzystania z odliczenia (w całej kwocie lub w części).

 

Koszty kwalifikowane

Kategoria kosztów kwalifikowanych została dokładnie określona w ustawie z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, a także w ustawie z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych.

 

Do kosztów kwalifikowanych należą:

• należności wypłacane ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz składki na ubezpieczenia społeczne z tytułu tych należności, w części finansowanej przez płatnika składek, jeżeli te należności i składki dotyczą pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej;
• zakupy materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;
• ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki[4] na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej;
• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, jeżeli to korzystanie nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem w rozumieniu przepisów ustawy.

 

Za koszty kwalifikowane uznaje się także dokonywane w danym roku podatkowym, zaliczane do kosztów uzyskania przychodów, odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej, z wyłączeniem samochodów osobowych oraz budowli, budynków i lokali będących odrębną własnością.

 

Przysługujące odliczenia

Wysokość kosztów kwalifikowanych, która będzie podlegała odliczeniu, może stanowić część kosztów faktycznie poniesionych na działalność badawczo-rozwojową. Nie może ona przekroczyć:

• 30% wartości należności wypłacanych z tytułu wynagrodzeń i związanych z nimi składek na ubezpieczenia społeczne;
• 20% wartości kosztów zaliczanych do pozostałych kategorii kosztów kwalifikowanych, tj. np. związanych z nabyciem materiałów i surowców (bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową), ekspertyz, opinii, usług doradczych i równorzędnych, wyników badań naukowych świadczonych na podstawie umowy przez jednostkę naukową w myśl ustawy o zasadach finansowania nauki na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej; mogą to być również koszty związane z odpłatnym korzystaniem z aparatury naukowo-badawczej (jeśli korzystanie to nie wynika z umowy zawartej z podmiotem powiązanym z podatnikiem); do tej kategorii kosztów zalicza się także odpisy amortyzacyjne od środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanych w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej; dotyczy to podatników będących mikroprzedsiębiorcami, małymi lub średnimi przedsiębiorcami, w myśl przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej;
• 10% kosztów wymienionych – w przypadku pozostałych podatników.

 

Działalność badawcza i prace rozwojowe

Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób fizycznych, działalność badawcza i prace rozwojowe (B+R) obejmują działalność twórczą podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy, a także wykorzystania ich do tworzenia nowych zastosowań.

 

Przedsiębiorca ubiegający się o wsparcie powinien właściwie określić rodzaj swojego przedsięwzięcia w kontekście działalności badawczo-rozwojowej.

 

B+R obejmuje:

• badania podstawowe,
• badania stosowane,
• badania przemysłowe,
• prace rozwojowe.

 

Przez badania podstawowe(z ang. basic research) rozumie się działalność eksperymentalną lub teoretyczną podejmowaną przede wszystkim w celu zdobywania nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez wymogu zastosowania komercyjnego. Warto pamiętać, że w ramach badań podstawowych ponoszone koszty kwalifikowane podlegają odliczeniu tylko pod warunkiem, że badania te są prowadzone na podstawie umowy lub porozumienia z jednostką naukową w rozumieniu ustawy o zasadach finansowania nauki.

 

Oryginalna praca badawcza podejmowana w celu zdobycia nowej wiedzyto badania stosowane (z ang. applied research). Badania te są zorientowane głównie na zastosowanie w praktyce.

 

Badania, których założeniem jest zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności w celu opracowywania nowych lub wprowadzania znaczących ulepszeń do istniejących produktów, procesów i usług zaliczane są do badań przemysłowych (z ang. industrial research). Uwzględniają one tworzenie elementów składowych systemów złożonych, budowę prototypów w środowisku laboratoryjnym lub w środowisku symulującym istniejące systemy, szczególnie do oceny przydatności danych rodzajów technologii, a także budowę niezbędnych w tych badaniach linii pilotażowych.

 

Prace rozwojowe(z ang. experimental development) to systematyczna praca opierająca się na istniejącej wiedzy uzyskanej w wyniku działalności badawczej oraz/lub doświadczeń praktycznych i mająca na celu wytworzenie nowych materiałów, produktów lub urządzeń, inicjowanie nowych lub znaczące udoskonalenie już istniejących procesów, systemów i usług.

 

Wsparcie badań z PO IR

Kolejną szansą dla przedsiębiorców na pokrycie kosztów w zakresie badawczo-rozwojowym są środki finansowe z Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój (PO IR), który jest podstawowym źródłem wspierania innowacji. Głównym celem PO IR jest wzrost innowacyjności polskiej gospodarki. Można go osiągnąć poprzez zwiększanie nakładów na B+R ponoszonych przez przedsiębiorstwa.

 

Dlatego najważniejszym założeniem PO IR jest wsparcie projektów badawczo-rozwojowych realizowanych przez przedsiębiorców lub w ramach konsorcjów naukowo-przemysłowych. Istotne jest, aby wprowadzano wyniki tych projektów w praktyce.

 

Instytucjami odpowiedzialnymi za realizację PO IR są m.in. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Ministerstwo Rozwoju.

 

Proinnowacyjne usługi dla przedsiębiorstw

Głównym celem konkursu w ramach działania 2.3 Proinnowacyjne usługi dla przedsiębiorstw. Poddziałanie 2.3.2 Bony na innowacje dla MŚPjestwyłonienie projektów do dofinansowania, które przyczynią się m.in. do zapewnienia przedsiębiorstwom dostępu do proinnowacyjnych usług świadczonych przez jednostki naukowe.

 

Konkurs został ogłoszony przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Nabór wniosków planowany jest do 30 stycznia 2017 r.

 

Kto może ubiegać się o wsparcie?

O dofinansowanie w ramach poddziałania mogą ubiegać się wyłącznie mikro-, mali lub średni przedsiębiorcy[5], prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzoną wpisem do odpowiedniego rejestru.

 

Koszty kwalifikowane

Kosztami kwalifikowalnymi projektu są koszty dokonane w sposób przejrzysty, racjonalny, efektywny i adekwatny do zaplanowanych przez wnioskodawcę działań i celów projektu oraz celów określonych dla działania i poddziałania, poniesione w związku z realizacją projektu po dniu złożenia wniosku o dofinansowanie.

 

Kwalifikującymi się do wsparcia są koszty:

• usługi polegającej na opracowaniu dla MŚP nowego lub znacząco ulepszonego wyrobu, usługi, technologii produkcji lub nowego projektu wzorniczego,
• usługi dotyczącej innowacji nietechnologicznej, jeśli usługa ta towarzyszy usłudze,
  o której mowa,
• materiałów, pod warunkiem, że są niezbędne do realizacji usługi, polegającej na opracowaniu dla MŚP nowego lub znacząco ulepszonego wyrobu, usługi, technologii produkcji lub nowego projektu wzorniczego[6].

 

Maksymalna wysokość dofinansowania wynosi:

• 80% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, w przypadku mikro- lub małego przedsiębiorcy lub
• 70% wartości kosztów kwalifikowalnych projektu, w przypadku średniego przedsiębiorcy.

 

Badania na rynek

Wybór projektów, które przyczynią się do wzmocnienia konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw z sektora MSP poprzez wdrażanie wyników prac badawczo-rozwojowych to główny cel konkursu w ramach działania 3.2 Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R Poddziałanie 3.2.1 Badania na rynek.

 

Konkurs został ogłoszony przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Nabór wniosków zaplanowano do 31.08.2016 r.

 

Kto może ubiegać się o wsparcie?

W ramach poddziałania o dofinansowanie mogą ubiegać się wyłącznie mikroprzedsiębiorcy, mali lub średni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej potwierdzoną wpisem do odpowiedniego rejestru.

 

Dofinansowaniu będą podlegały projekty dotyczące wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych przeprowadzonych przez wnioskodawcę samodzielnie lub na jego zlecenie prowadzących do wprowadzenia na rynek nowych bądź znacząco ulepszonych produktów (wyrobów lub usług).

 

Kwota dofinansowania

Maksymalna wartość dofinansowania wynosi 20 mln zł, w tym na:

• eksperymentalne prace rozwojowe – maksymalnie 450 tys. zł,
• usługi doradcze – maksymalnie 500 tys. zł.

 

Do kosztów kwalifikowalnych w zakresie regionalnej pomocy inwestycyjnej zalicza się koszty:

1) nabycia prawa użytkowania wieczystego gruntu oraz nabycia prawa własności nieruchomości, z wyłączeniem lokali mieszkalnych,

2) zakupu albo wytworzenia środków trwałych innych niż określone powyżej,

3) nabycia robót i materiałów budowlanych,

4) uzyskania wartości niematerialnych i prawnych w formie patentów, licencji, know-how oraz innych praw własności intelektualnej, jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

a) wykorzystywane będą wyłącznie w przedsiębiorstwie przedsiębiorcy otrzymującego pomoc,

b) podlegać będą amortyzacji zgodnie z przepisami o rachunkowości,

c) zostaną nabyte od osób trzecich niepowiązanych z przedsiębiorcą na warunkach rynkowych,

d) stanowić będą aktywa przedsiębiorcy otrzymującego pomoc i zostaną związane z projektem, na który przyznano pomoc, przez co najmniej 3 lata od dnia zakończenia realizacji projektu,

5) rat spłaty kapitału nieruchomości zabudowanych i niezabudowanych, poniesione przez korzystającego do dnia zakończenia realizacji projektu, do wysokości kapitału z dnia zawarcia umowy leasingu, albo spłatę kapitału nieruchomości zabudowanych
i niezabudowanych, należną finansującemu z tytułu umowy leasingu, o ile we wniosku o udzielenie pomocy finansujący jest wskazany przez wnioskodawcę jako podmiot upoważniony do poniesienia kosztu, przy czym umowa leasingu będzie obejmowała okres co najmniej 3 lat od przewidywanego dnia zakończenia realizacji projektu;

6) rat spłaty kapitału środków trwałych, innych niż określone powyżej, poniesionych przez korzystającego do dnia zakończenia realizacji projektu, do wysokości kapitału
z dnia zawarcia umowy leasingu albo spłatę kapitału środków trwałych, innych niż określone powyżej, należną finansującemu z tytułu umowy leasingu, o ile we wniosku
o udzielenie pomocy finansujący jest wskazany przez wnioskodawcę jako podmiot upoważniony do poniesienia kosztu, przy czym umowa leasingu prowadzi do przeniesienia własności tych środków na korzystającego, z wyłączeniem leasingu zwrotnego.

 

Koszty kwalifikowalne w zakresie prac rozwojowych

Są to koszty:

1) wynagrodzeń wraz z pozapłacowymi kosztami pracy, w tym składkami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, osób zatrudnionych przy realizacji projektu
w części, w jakiej wynagrodzenia te są bezpośrednio związane z jego realizacją,

2) badań wykonywanych na podstawie umowy, wiedzy i patentów zakupionych lub użytkowanych na podstawie licencji udzielonej przez podmioty zewnętrzne na warunkach pełnej konkurencji oraz usług doradczych i usług równorzędnych wykorzystywanych wyłącznie na potrzeby związane z realizacją projektu,

3) operacyjne, w tym koszty materiałów, środków eksploatacyjnych i podobnych produktów, ponoszone bezpośrednio w wyniku realizacji projektu.

 

Koszty kwalifikowalne w zakresie usług doradczych

To koszty usług doradczych świadczonych przez doradców zewnętrznych. Usługi doradcze nie mogą mieć charakteru ciągłego ani okresowego, nie mogą również dotyczyć bieżącej działalności operacyjnej MŚP, w szczególności w zakresie doradztwa podatkowego, stałej obsługi prawnej lub reklamy.

 

Innowacje w Programie Operacyjnym Polska Wschodnia

Przedsiębiorcy mogą również ubiegać się o dofinansowanie działań innowacyjnych w ramach Programu Operacyjnego Polska Wschodnia.Wyłonienie projektów, które mają przyczynić się do zwiększenie potencjału MŚP działających w ramach ponadregionalnych powiązań kooperacyjnych w zakresie zdolności do realizowania procesów innowacyjnych, to główny cel działania 1.3 Ponadregionalne powiązania kooperacyjne. Poddziałanie 1.3.1 Wdrażanie innowacji przez MŚP w ramach PO PW.Cel będzie realizowany dzięki wsparciu tworzenia innowacyjnych produktów poprzez wdrożenie wyników prac B+R przez MŚP.

 

Jakie projekty zostaną dofinansowane?

Dofinansowaniu będą podlegały projekty realizowane na terytorium co najmniej jednego województwa makroregionu Polski Wschodniej dotyczące inwestycji początkowej
i prowadzące do stworzenia innowacyjnych (przynajmniej na poziomie kraju) produktów poprzez wdrożenie wyników prac B+R. Przedsiębiorstwa mogą nabyć wyniki B+R lub wykorzystać rezultaty własnych prac w tej dziedzinie.

 

Wspieranie innowacyjności

Do kosztów kwalifikowalnych w zakresie pomocy dla MŚP na wspieranie innowacyjności zalicza się:

• koszty uzyskania, walidacji i obrony patentów i innych wartości niematerialnych i prawnych,
• koszty zakupu usług doradczych związanych z inwestycją w zakresie innowacji i usług wsparcia innowacji np. w zakresie wzornictwa, przygotowania do wdrożenia, doradztwa technicznego związanego z wdrożeniem inwestycji (przygotowanie projektów technicznych, dokumentacji wdrożeniowej, analiz w zakresie niezbędnych prac dostosowawczych) oraz inne, jeżeli są niezbędne dla skutecznego przygotowania do wdrożenia.

 

Wysokość wsparcia

Maksymalna kwota dofinansowania udzielona w ramach poddziałania 1.3.1 PO PW jednemu wnioskodawcy na realizację jednego projektu wynosi 7 mln zł.

 

Kto może ubiegać się o dofinansowanie?

W ramach poddziałania o dofinansowanie mogą ubiegać się wyłącznie mikro-, mali
i średni przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (fakt ten musi być potwierdzony wpisem do odpowiedniego rejestru), zatrudniający co najmniej 5 pracowników w ostatnim roku obrotowym trwającym przynajmniej
12 miesięcy oraz osiągający przychody ze sprzedaży nie mniejsze niż 600 tys. PLN przynajmniej w jednym zamkniętym roku obrotowym w okresie 3 lat poprzedzających rok, w którym składany jest wniosek o dofinansowanie, a także należący od co najmniej
6 miesięcy przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie do ponadregionalnego powiązania kooperacyjnego. Powiązanie to powinno spełniać następujące warunki:

• do powiązania należy minimum 5 przedsiębiorców,
• przedsiębiorcy należący do powiązania działają w pokrewnych sektorach, tj. prowadząc działalność gospodarczą współpracują z sobą w procesie tworzenia produktów (wyrobów lub usług) o komplementarnym charakterze,
• działalność powiązana jest koordynowana przez podmiot zarządzający powiązaniem, który posiada siedzibę na terytorium RP,
• w skład ponadregionalnego powiązania kooperacyjnego wchodzą członkowie z co najmniej 2 województw, w tym przynajmniej jednego z terenu makroregionu Polski Wschodniej,
• ponadregionalne powiązanie kooperacyjne funkcjonuje od co najmniej 12 miesięcy (na dzień złożenia wniosku o dofinansowanie).

 

Agnieszka Szuszakiewicz-Idziaszek

niezależny ekspert

 

Artykuł pochodzi z Biuletynu Euro Info Październik 2016.